OBELEŽENA 81. GODIŠNjICA "CRNE VELIKE SREDE" U NOVOM SELU

Danas je u Novom Selu obeležen jedan od najtragičnijih dana u istoriji ovog mesta, poznat kao "Crna velika sreda". Pre nešto više od osam decenija, 21. aprila 1943. godine, na Veliku sredu, započeo je pogrom u okviru kog su Nemci zarobili 140 Novoselaca, nenaoružane i nedužne muške meštane, uzrasta od 18 do 60 godina, od kojih je nekoliko uspelo da se spase zahvaljujući svojoj hrabrosti, dovitljivosti i uz pomoć porodice i hrabrih meštana.
Tog dana, nemačke kolone spustile su u dva pravca. Selo je bilo podeljeno u dva obruča, a sabirna mesta su bila kod zapisa Svete Trojice, kod Kaznovskih livada, Stevanovićka livada iznad Gornjih Podova i kod kuća Tomovića. Svi su odvođeni putevima ka centru sela u kafanu Ristića i na Železnički depo. Četiri Novoselca je ubijeno na licu mesta, zapaljeno je 12 kuća, a Nemci su oterali svu stoku uhapšenih seljana. Prema prikupljenim podacima, nakon saslušanja, neke meštane Novog Sela su streljali u Kraljevu, druge u Čačku, neki su stradali u logoru na Banjici, a najviše njih na strelištu Jajinci. Samo u jednom danu, 7. juna 1943. godine, streljano je 72 Novoselca, a osamnaestoro zarobljenih se vratilo svojim porodicama. U selu je tada bez očeva ostalo oko 250 dece.
U znak sećana na nedužne žrtve, danas je održana Komemorativna svečanost kod „Spomenika palim borcima i žrtvama fašističkog terora koji dadoše svoje živote za slobodu i nezavisnost svoga naroda u N.O.R. od 1941. do 1945. godine“ u centru sela. Parstos je služio paroh Žarko Gočanin, nakon čega je minutom ćutanja odata pošta stradalima.
U ime Opštine Vrnjačka Banja, Komemorativnoj svečanosti je prisustvovao zamenik predsednika opštine, Ivan Džatić koji je podsetio na strahote koje su zadesile meštane Novog Sela te kobne godine, ali se i prisetio pok. Žarka Markovića koji je inicirao da se svake godine, u znak sećanja na žrtve, organizuje obeležavanje „Velike crne srede“. To isto je učinila i Marija Babić, predstavnica UG „Novoselac“.
„Danas više nema Žarka Markovića koji bi ovo vodio, ali smo se okupili da nastavimo sa tradicijom sećanja na stradale koji su dali živote da bi mi danas živeli bolje“, rekla je Marija Babić i naglasila da je obaveza odraslih da neguju kulturu sećanja kod dece.
Predstavnici Opštine Vrnjačka Banja, UG „Novoselac“, MZ Novo Selo, SUBNOR-a Vrnjačka Banja, Društva za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije „Jovo Kursula“ Kraljevo i potomci žrtava položili su vence na spomen obeležje.
Tokom programa, prisutni su mogli čuti recitale, potresne priče i dirljive pesme, kao i dramu “Oproštaj” u kojoj su glumila deca iz Novog Sela, uzrasta od jedne do 15 godina, a koja je dodatno naglasila tugu i bol tog tragičnog događaja. Obeležavanju Velike crne srede prisustvovala je i baka Zdravka, najstariji živi potomak stradalih.
Na Komemorativnoj svečanosti moglo se čuti i da su ova stradanja, u kojima su preko noći mali dečaci postajali glave porodica, simbol jednog zlog i teškog vremena u kom je bezumlje nadvladalo ljudski razum.
Spomenik u Novom Selu podignut je 1989. godine. Na njemu su ispisana imena svih Novoselaca stradalih u svim ratovim. Pre pet godina dodato je i spomen obeležje posvećeno ruskim vojnicima.